Trzeci dzień #ESOF2024 upłynął pod znakiem ciekawych spotkań i rozmów. 

O 14.45 odbył się panel dyskusyjny pt. Temat: Styl życia a zdrowie "Albo zdrowo albo wcale”, którego gospodarzami były AWF Katowice oraz Śląski Uniwersytet Medyczny.

Prelegentki z ramienia naszej uczelni dr Barbara Hall oraz Weronika Nowakowska poruszyły temat wpływu aktywności fizycznej i stylu życia na zdrowie fizyczne i psychiczne.

Moderatorem panelu był Piotr Rodak.

Wpływ aktywności fizycznej na zdrowie fizyczne i psychiczne

Aktywność fizyczna jest niezbędnym elementem zdrowego stylu życia, decydującym o zdrowiu i sprawności fizycznej człowieka, co niewątpliwie determinuje wysoką jakość życia i dobre samopoczucie.

Liczne wyniki badań wskazują, że ćwiczenia fizyczne, zarówno te zaklasyfikowane jako trening aerobowy, jak i te uznawane za trening siłowy, zmniejszają ryzyko zapadnięcia na choroby układu sercowo-naczyniowego, jak również wystąpienia depresji i zaburzeń lękowych oraz poprawiają funkcjonowanie poznawcze u osób w każdym wieku.

W układzie krwionośnym podejmowanie wysiłków osiągających określoną intensywność i objętość powoduje wzrost wydolności wysiłkowej, zwiększenie pojemności wyrzutowej i minutowej serca, lepsze zaopatrywanie pracujących tkanek w tlen i składniki odżywcze, lepsze usuwanie produktów przemian energetycznych z mięśni, obniżenie tętna spoczynkowego. Zwiększa się objętość krwi oraz rośnie liczba erytrocytów (czerwonych krwinek) i zawartość w nich hemoglobiny (białka odpowiadającego za transport tlenu do komórek ciała). Istotnym skutkiem systematycznie podejmowanych wysiłków jest poprawienie szybkości powrotu do wartości spoczynkowych po ich zakończeniu.

Aktywność fizyczna wpływa na układ oddechowy, powodując wzrost pojemności życiowej płuc przez zwiększanie siły mięśni oddechowych, tworzenie wyższej rezerwy wentylacyjnej – różnicy między wentylacją spoczynkową a wentylacją przy maksymalnym wysiłku, głębszy oddech przy spowolnionym rytmie, lepszą absorpcję (przyswajanie) tlenu atmosferycznego oraz poprawę wymiany gazowej z krwią obwodową.

Wreszcie w zakresie układu nerwowego można zaobserwować następujące zmiany powstające pod wpływem wysiłku fizycznego: utrzymanie poziomu funkcjonowania nerwów obwodowych i ośrodków ruchowych mózgu, zachowanie szybkości przewodzenia impulsów nerwowych, koordynacji nerwowo-mięśniowej, mechanizmów czucia proprioreceptorowego (głębokiego, tj. świadomości położenia własnego ciała w przestrzeni). Zostają usprawnione procesy regulacyjne w narządach wegetatywnych przed, w trakcie i po wysiłku. Aktywność fizyczna znacząco zwiększa ilość uwalnianej serotoniny, poprawiając samopoczucie i zapobiegając niektórym zaburzeniom psychicznym, oraz reguluje poziom adrenaliny we krwi, likwidując skutki stresu.

Wykonywanie ćwiczeń fizycznych sprzyja poprawie stanu zdrowia u osób cierpiących na zaburzenia psychiczne (m.in. depresję, zaburzenia lękowe), pomaga radzić sobie ze stresem oraz obniża ryzyko wystąpienia zachowań autodestrukcyjnych. Aktywność fizyczna pomaga również zachować prawidłowe funkcje kognitywne, zmniejsza ryzyko zachorowania na choroby neurodegeneracyjne oraz łagodzi objawy już stwierdzonych zaburzeń, np. w przypadku demencji. Z poprawą funkcji psychicznych i poznawczych wiążą się bezpośrednio odkrycia związane z neurogenezą indukowaną przez wysiłek fizyczny.

Aktywność fizyczna powinna być promowana jako modyfikowalny czynnik prewencyjny przyczyniający się do poprawy samopoczucia, zdrowia i zwiększenia sprawności mózgu.

Podczas prelekcji zaprezentowana została teoria Alberta Bandury oraz teoria społecznego uczenia się, w odniesieniu do aktywności fizycznej, rola środowiska wychowawczego oraz internalizacja celów wychowania fizycznego przez jednostki i grupy na przestrzeni życia. Opowiedziano o składnikach determinacji (teoria samoukierunkowania Deci&Ryan ) i jej roli w kształtowaniu i podtrzymywaniu zdrowia fizycznego oraz psychicznego.

Styl życia i zdrowie

Styl życia można zdefiniować jako codzienne zachowania jednostki, takie jak dieta, aktywność fizyczna, sen, używanie szkodliwych substancji i relacje z innymi, na które wpływają je wartości i postawy. Światowa Organizacja Zdrowia potwierdza, że niezdrowy styl życia powoduje wiele chorób niezakaźnych, takich jak choroby układu sercowo-naczyniowego, nowotwory, cukrzycę i przewlekłe choroby układu oddechowego, które stanowią główną przyczynę zgonów na świecie.

Powszechnie przyjmuje się, że prowadzenie zdrowego stylu życia, obejmującego prozdrowotną dietę, odpowiednią aktywność fizyczną i utrzymanie optymalnej masy ciała, a także unikanie palenia tytoniu i nadmiernego spożywania alkoholu, jest najskuteczniejszą strategią zapobiegania chorobom niezakaźnym. Dowody naukowe potwierdzają, że zdrowy styl życia poprawia jakość życia i znacznie zmniejsza ryzyko zgonu z jakiejkolwiek przyczyny w populacjach z różnych kontynentów i środowisk społeczno-ekonomicznych. Zdrowy styl życia prowadzi do osiągnięcia witalności i długowieczności, co zostało zaobserwowane w  Niebieskich Strefach (Blue Zones), obszarach świata, w tym na Sardynii we Włoszech, Ikarii w Grecji, Okinawie w Japonii i kilku innych, gdzie ludzie żyją w zdrowiu często osiągając wiek 90, czy nawet 100 lat. Co łączy ludność z Niebieskich Stref? Nie ulega wątpliwości, że zdrowy styl życia zapobiega rozwojowi chorób niezakaźnych, lecz co z leczeniem tych chorób? Tym właśnie zajmuje się medycyna stylu życia, opieka zdrowotna oparta na doniesieniach naukowych. Medycyna stylu życia poprzes stosowanie konkretnych technik wspiera zmianę zachowań pacjenta w celu poprawy i utrzymania prozdrowotnych nawyków żywieniowych, aktywności fizycznej i zminimalizowania używania szkodliwych substancji i zachowań, ale także w celu poprawy snu, dobrostanu psychicznego i relacji międzyludzkich.

Sposoby leczenia stosowane w medycynie stylu życia zastępują lub uzupełniają leczenie farmakologiczne czy chirurgiczne wielu schorzeń. Podczas debaty omówiono znaczenie Medycyny Stylu Życia w dzisiejszych czasach, jej Sześć Filarów, czyli czynników stylu życia, które mają największe znaczenie dla zdrowia, a także podano przykłady zastosowania medycyny stylu życia w leczeniu chorób niezakaźnych.

Dziękujemy za zainteresowanie spotkaniem i inspirującą dyskusję.